Nauczyciel. Trener umiejętności wychowawczych. 
Certyfikowany Trener Kart Grabowskiego.

Beata Chudziak

A może taka refleksja to sygnał dla nas, że nadszedł moment, by się zatrzymać, by zrobić coś, co pozwoliłoby nie stracić raz na zawsze tego, co jest naprawdę w życiu ważne – relacji z rodziną, poczucia bliskości i przynależności? 

Jest wiele sposobów na to, by budować relacje w rodzinie: wspólne wypady za miasto, kino domowe, celebrowanie świąt, spotkania ze znajomymi… Wiele z nich jednak wymaga sporego zaangażowania w przygotowania, wcześniejszego planowania itd. I czasu, którego mamy tak niewiele. Istnieją jednak sposoby na to, by niewielkim nakładem pracy i przygotowań przyjemnie spędzić niepowtarzalne chwile z najbliższymi. Jednym z nich jest wspólne granie.

Gra w Karty Grabowskiego to świetny sposób, by poprzez fantastyczną zabawę uczyć się matematyki, ale to również niepowtarzalna okazja, by pobyć razem, by ze sobą rozmawiać, śmiać się, wygłupiać, by budować silne więzi i pogłębiać rodzinne relacje.

Karty Grabowskiego zdecydowanie ułatwią nam to zadanie

W Karty Grabowskiego gra się zwykle w 2–6 osób. Możemy więc zagrać tylko ze swoim dzieckiem albo wszyscy razem, rodzinnie. Możemy też zaproponować zabawę rodzeństwu i z boku poobserwować, jak nasze dzieci funkcjonują we wzajemnych relacjach.

To idealny sposób, by pobyć ze sobą tak naprawdę. Warto zadbać, by w czasie gry nikt i nic nam nie przeszkadzało. Niech to będzie czas tylko dla ciebie i twojego dziecka.

W czasie gry naturalne jest, że siadamy naprzeciw siebie po to, by nie zaglądać sobie w karty, ale jednocześnie na tyle blisko, by móc swobodnie sięgać po karty ze stołu. Taki kontakt daje dziecku poczucie bezpieczeństwa i przynależności. To jest ten rzadki moment, gdy dziecko ma rodzica, opiekuna całkiem dla siebie.

Zadbaj więc o otoczenie, o przestrzeń, w której gra będzie się toczyć. Możecie usiąść przy stole, tak jest wygodnie. Ale może warto czasem zrezygnować z mebla, który w jakiś sposób was dzieli? Może lepiej rozsiąść się na dywanie, poduszkach, a karty rozłożyć na podłodze, pomiędzy wami? Dobrze jest zadbać o porządek wokół, przyjemne oświetlenie, może nawet zorganizować „bufet” zaopatrzony w nasze ulubione napoje i przekąski?

Gra Kartami Grabowskiego wciąga. Wymaga skupienia, myślenia strategicznego, ciągłej uważności. Koncentrujemy się na grze, obserwujemy ruchy przeciwnika, jego mowę ciała, mimikę… Nie ma czasu na przeglądanie wiadomości w komórce, zerkanie na ekran telewizora – chwila nieuwagi za dużo kosztuje. Jest to więc doskonała okazja, by lepiej poznać swoje dziecko – jego sposób myślenia i działania. To moment, kiedy możemy dostrzec, co wywołuje w dziecku duże emocje. Z pewnością uda nam się zobaczyć, czy dziecko angażuje się w grę dla czystej przyjemności grania, czy może towarzyszy mu spore napięcie wywołane strachem przed porażką . I wreszcie – jest to czas, w którym możemy dziecku pomóc w nauce radzenia sobie z emocjami, wzmocnić jego poczucie własnej wartości, wypróbowując różne metody i eliminując te nieskuteczne.

Grając w Karty, dziecko uczy się tylko przy okazji, przede wszystkim jednak dobrze się bawi. Jeśli i nam się ta atmosfera udzieli – dziecko będzie szczęśliwe. Nic nie wzmacnia wzajemnych relacji tak bardzo jak wspólna zabawa i śmiech.

Gra toczy się w jednym miejscu. To zmniejsza ryzyko nabicia sobie guza. A tak zupełnie serio: mimo że gra w karty oparta jest na rywalizacji, co może wywołać mniej lub bardziej silne emocje u któregoś z graczy – siedzenie przy wspólnym stole spowoduje, że spory będą raczej przybierać formę negocjacji niż otwartej walki.

Gdy starszy brat lub starsza siostra grają z młodszym rodzeństwem, przejmują w rozgrywce 

. A które dziecko nie lubi bawić się w szkołę? Maluch zazwyczaj wpatrzony w starszaka będzie robił wszystko, żeby sprostać jego wymaganiom. Starszak poczuje się odpowiedzialny za malucha i zrobi wszystko, by jak najlepiej wytłumaczyć mu zasady gry i dostarczyć mu bodźców, które zmotywują go do śmielszych poczynań i kontynuowania zabawy.

Gdy zagrają rówieśnicy – rywalizacja może być większa. Ale Karty Grabowskiego działają zadziwiająco dobrze nawet na najbardziej zapalczywych rywali. Obserwując z boku grę, zauważysz, że dzieci, pomimo tego, iż wiedzą, że łatwiej jest wygrać, nie pomagając swojemu przeciwnikowi – notorycznie tę zasadę będą łamać: zasugerują kolejny ruch, pokażą możliwe rozwiązania problemu, a nawet niejednokrotnie tak poprowadzą grę, by brat czy siostra, którzy z jakiegoś powodu gorzej sobie radzą, do końca mieli szansę na wygraną.

Gra bawi. I znowu: nic tak nie łączy, nie wzmacnia relacji, jak wspólna zabawa i śmiech.

To szczyt marzeń każdego dziecka. Wspólna zabawa z całą rodziną to czas najlepszy z możliwych. Wspólne przeżywanie, obmyślanie strategii, dyskusje i śmiech zacieśnią nasze więzi w sposób niewiarygodny. A my, grając z dziećmi, możemy je poobserwować we wzajemnych relacjach, zauważyć drzemiący w nich potencjał, dostrzec niepokojące emocje. Jest to okazja, żeby zobaczyć, z czym dziecko sobie nie radzi, jaką rolę przyjmuje w rodzinie, a przede wszystkim doświadczyć czegoś, co jest najwspanialszą nagrodą za wspólnie spędzony czas – miłości, bliskości i poczucia, że przynależymy do jednej drużyny, która może wszystko.

Gdy gramy z dzieckiem... czyli o wspólnym budowaniu relacji w trakcie gier

Warsztat dla rodziców. Po rundce wstępnej i zabawie integracyjnej – czas na pierwsze ćwiczenie. Rozdaję każdemu wykonane z kartonu sylwetki dzieci…

„Wyobraź sobie, że to Twoje dorosłe dziecko. Jest szczęśliwe, świetnie sobie radzi w życiu, z każdej opresji potrafi wyjść cało. Potyka się, ale szybko się podnosi, błądzi, ale zawsze trafia do celu… Zapisz, jakie cechy pomogły mu prawdopodobnie w realizacji takiego życiowego scenariusza”.

Po dłuższej chwili wszyscy już są gotowi. Dziwią sie, że poszło tak sprawnie. Do flipcharta podchodzi pierwszy uczestnik warsztatów. Zapisuje: uczciwość, wiara w siebie i swój potencjał, umiejętność podejmowania wyzwań, wytrwałość, optymizm. Ktoś inny dopisuje: kreatywność, umiejętność cieszenia się nawet z najmniejszych sukcesów, traktowanie porażki jako nauki. Inni dorzucają: asertywność, poczucie humoru (nawet na swój temat), zdolność koncentracji, wytrwałość , umiejętności nawiązywania relacji i pracy w zespole. I to z grubsza tyle. Reszta – to powtórki. Te cechy to nic innego jak…


Składowe adekwatnego poczucia własnej wartości

Jak sprawić, by dziecko w życiu dorosłym posiadało te cechy oraz takie umiejętności, które pozwolą mu żyć bez zbędnych ograniczeń, z wewnętrzną motywacją i zdrowym apetytem na życie, w zgodzie ze sobą i z szacunkiem do innych? Są na to sposoby i z nimi zapoznaję rodziców w trakcie warsztatów i sesji coachingowych. Ale o tym przy innej okazji. Dziś chciałam się podzielić moim odkryciem.

Towarzyszą mi w mojej pracy z dziećmi od kilku lat. Uwielbiam je za możliwości, które dają. To, że dzięki nim dzieci, nawet nie czując, że się uczą, poprawiają swoją sprawność rachunkową, oswajają 

, a co najważniejsze „otwierają się” na matematykę, wie każdy, kto się z nimi zetknął i wprowadził na stałe w scenariusze swoich zajęć. Dziś pragnę pokazać, jak namacalny wpływ mają Karty Grabowskiego na budowanie poczucia własnej wartości.

1. Uczciwość i odnoszenie się do ogólnie przyjętych zasad

Grając kartami, postępujemy według instrukcji. Dzieci bardzo szybko uczą się ogólnych zasad postępowania w grze. Zwykle ich przestrzegają, bo mają pełną świadomość, że ich łamanie może spowodować niekorzystne dla nich konsekwencje (przegraną, opuszczenie gry, przyznanie punktów karnych itp.). Uczą się bycia uczciwym wobec siebie, a także wobec innych.

W klasie, w której nauka matematyki odbywa się na podstawie tradycyjnych metod, często istnieje podział na dobrych i złych matematyków. Przy wykonywaniu typowych zadań domowych rodzic również postrzega dziecko przez pryzmat szybkości ich wykonywania. Jeśli dziecko upora się szybko z zadaniem – to znaczy, że jest matematycznie uzdolnione. A jeśli potrzebuje więcej czasu, zadaje pytania, zgłasza wątpliwości – oznacza, że ma „trudności”, że „sobie nie radzi”. W czasie gry w karty ten podział się zaciera, ba, właściwie przestaje istnieć.

Nie zawsze bowiem wygrywa osoba, która najszybciej liczy. W wielu przypadkach zwycięstwo zależy od innych cech: umiejętności 

, koncentracji, od umiejętności dokonywania wnikliwej obserwacji innych uczestników, od odwagi i skłonności do podejmowania ryzyka. Grając z dziećmi, możemy zauważyć, że niektóre z nich chętnie przejmują przywództwo, inne natomiast są cichymi, wnikliwymi obserwatorami, jeszcze inne skrupulatnie notują każdą wskazówkę, która może ich przybliżyć do zwycięstwa.

Pochwała od rodzica czy nauczyciela (np. „bardzo wnikliwie obserwujesz”, „nie bałeś się zaryzykować, podziwiam”, „dobrze pokierowałeś pracą zespołu, gratulacje”) może wzmocnić te cechy u dzieci oraz ułatwić im dokonanie wglądu w siebie, dostrzeżenie swoich możliwości, drzemiącego w nich potencjału.

3. Umiejętność podejmowania wyzwań, wytrwałość w dążeniu do celu

Aby grać Kartami Grabowskiego i wygrywać – sama umiejętność liczenia nie wystarczy. By zwiększyć swoje szanse na zwycięstwo, trzeba obmyślić jak najlepszą strategię, nie raz wyjść poza strefę komfortu, poza schematy, zaryzykować, postawić wszystko na jedną kartę (dosłownie i w przenośni :) ). Takie decyzje są najtrudniejsze, a pokusa, żeby odpuścić, zadowolić się dalszym miejscem – duża. Częste zachęcanie dzieci do podejmowania wyzwań, do ponoszenia – oczywiście w granicach rozsądku – ryzyka, do odważnych (choć nie brawurowych) poczynań sprawi, że dzieci wkrótce nie będą potrzebowały zachęty. Przekonają się na własnej skórze, że zwycięstwo w takiej grze smakuje najlepiej.

Kartami Grabowskiego można grać według książkowych instrukcji, ale można też spróbować nieco inaczej. Często, w trakcie gry, dzieci same wpadają na pomysł, jak zmienić zasady, by np. było jeszcze ciekawiej, bardziej ryzykownie, by było trudniej bądź łatwiej, aby zmienić sposoby punktowania czy zapisywania wyników. Można pokusić się o wymyślanie nowych nazw do poznanych gier albo o wymyślanie gier z Kartami Grabowskiego od podstaw: tworzenie instrukcji, wymyślanie nazw, testowanie czy ulepszanie.

5. Traktowanie błędów jako okazji do nauki

Dzieci, szczególnie te młodsze, mają często problem z przegrywaniem. Często opiekunowie starają się uniknąć takiej sytuacji, w której dziecko przegrywa, „podkładając się” w grze albo fałszując wyniki. Oczywiście, na samym początku, od czasu do czasu warto trochę pomóc dziecku wygrać, by odczuło, że sukces jest w zasięgu ręki. Najlepszą szkołą życia jest jednak porażka. Ważne jest, żeby dziecka z przegraną tak po prostu nie zostawić, by okazać zrozumienie wobec jego uczuć, dać chwilę na wyciszenie emocji, po czym podjąć próbę rozmowy na temat przyczyn przegranej („Jak myślisz, co miało największy wpływ na ten wynik?”), a także na znalezienie sposobów na poprawę jakości gry w przyszłości („Co możesz następnym razem zrobić lepiej?”).

Żeby zwiększyć szanse na wygraną, trzeba dużego skupienia. Każdy moment nieuwagi może wiele kosztować. Trzeba obserwować posunięcia przeciwników, w tym samym czasie obmyślać strategie postępowania, dokonywać wyboru najlepszych rozwiązań, wyciągać wnioski na przyszłość, planować. Początkowo dla dziecka może to być trudne. Warto jest więc stopniować trudności: zaczynać od gry 1 na 1, a przechodząc do gier zespołowych zadbać o to, by zaplanować na początek krótsze i prostsze rozgrywki.

Trudno być poważnym, grając Kartami Grabowskiego. Już nazwy gier wywołują ogólną wesołość. Można ją podtrzymać znacznie dłużej, układając zabawne historyjki, które, odnosząc się do nazwy i instrukcji, pomagają w ich zapamiętywaniu. Karty uczą ponadto, że nawet w sytuacji, która wydaje się sytuacją bez wyjścia, gdy już czujemy, że jesteśmy niemal „skazani” na porażkę – nie warto tracić nadziei: wystarczy drobny błąd przeciwnika, dobra karta, zmiana strategii i sytuacja diametralnie się zmienia.

Gra 1 na 1 jest świetną zabawą dla dorosłego i dziecka, doskonałą okazją do nawiązania głębszych relacji. To właśnie w takiej grze rodzic lub nauczyciel może poznać swojego podopiecznego najlepiej – być sam na sam z jego emocjami, nawiązać dialog, pożartować, a przy okazji dowiedzieć się, z jakimi trudnościami boryka się dziecko i wesprzeć je w ich pokonywaniu. W czasie gier zespołowych natomiast dziecko uczy się współdziałania, odpowiedzialności za siebie i innych, dialogu, empatii. Grając dłużej, zauważymy, jak zmienia się na korzyść jakość pracy w grupach i jak pogłębiają się relacje między uczestnikami. Nic tak nie jednoczy przecież jak wspólna radość ze zwycięstwa, nic tak nie uczy empatii jak wspólne godzenie się z porażką i gratulowanie sukcesu drużynie przeciwnej.

Beata Chudziak

Artykuły autora

Gdy gramy z dzieckiem... czyli o wspólnym budowaniu relacji w trakcie gier

Budowanie poczucia własnej wartości i… co mają do tego Karty Grabowskiego?

Idź do